TAKTİL (DOKUNSAL) HASSASİYET :
ÇOCUĞUM NEDEN DOKUNULMAKTAN, SARILMAKTAN VE ETİKETLERDEN NEDEN NEFRET EDİYOR?
Çocuğunuzun dokunsal sistemini ve bunun öğrenme ile nasıl ilişkili olduğunu daha iyi anlamak için, göz önüne almanız gereken birkaç nokta vardır:
Dokunsal reseptörlerden bazıları cildin yüzeyine daha yakın bazıları ise daha derindir.
• Hafif Dokunuşlar beyne bir sinyal gönderir; bu genellikle "dikkat et!" anlamına gelir. Bu, çocuğunuzun çevrelerinde neler olup bittiğine odaklanmasını artırırken, farkındalık yaratmak için yararlı bir histir.
• Dokunma Basıncı hissi, biri cildinize sıkıca dokunduğunda ortaya çıkar. Çoğu kişi dokunma basıncı girişi (masaj, derin basınç terapisi vb.) ile rahatlıyor.
• Parmak uçları, dil ve dudaklar gibi vücudun aşırı hassas bölgelerinde bir kübik santimetrede çok fazla basınç reseptörü olabilir.
• Sırtınız gibi daha az hassas alanların, bir kübik santimetresinde daha az basınç reseptörü vardır.
Çoğu zaman dokunsal duyu düzgün bir şekilde çalışır. Beyindeki yollar aracılığıyla fiziksel dokunuş ve duyunun arkasındaki duyguları işleme için gereken bilgileri gönderir. Ancak, bazen işler biraz karışık hale gelebilir. Çoğumuz , boynumuzda sürünen bir böcek veya yüzümüze karşı fırlayan örümcek ağı gibi bazı dokunsal duyumlara olumsuz tepki verebiliriz. Bazı çocuklarda, birçok iyi huylu ve tehdit unsuru olmayan dokunuşlar aynı negatif reaksiyonlara neden olur. Bu gibi durumlarda çocuğun dokunsal hassasiyet adı verilen nörolojik bir bozukluğu olabilir. Dokunsal hassasiyet, bazı öğrenme güçlüğü olan çocuklarda sıklıkla görülen bir sinirsel bozukluktur. Bu bozukluk bir çocuğun dokunmaya duyarlı olmasına neden olur, öğrenmeyi engellememektedir ancak dokunsal hassasiyet ile ilişkili davranış reaksiyonları ve rahatsızlıklar öğrenme sürecini etkileyebilir. Dokunma sistemindeki bu tip bozukluk beynin duygusal bölgesini de etkiler ve çocuğun kolayca mutsuz olmasına neden olur. Çoğu kez duygusal sorunlarla mücadele ederler.
Sınıfta, çocuğunuz giysilerinin dokusundan, masaya dokunmaktan rahatsız olursa ya da sürekli olarak silgilerini, kalemlerini çiğnerse, sınıfta rahatsız olabilir ve dersi dinlemekte, odaklanmakta güçlük çekebilir.
Taktil Hipersensitivite
Taktil Hipersensitivite bir çocuğun başkalarının görmezden geldiği ya da az tepki gösterdiği hislere aşırı tepki verme eğilimidir.
Carol Cranowitz, Senkronize Olmayan Çocuk adlı kitabında aşağıdakileri söylemektedir:
“Dokunma duyularını etkin bir şekilde işleme kabiliyeti yalnızca görsel algılama, motor planlama ve beden farkındalığı için değil aynı zamanda akademik öğrenme, duygusal güvenlik ve sosyal beceriler için de önemlidir. Taktil işlev bozukluğu olan çocuklarda dokunma sistemi düzgün çalışmaz, bu durum onların dokunsal hisleri modüle ve ayırt etmelerini, koordine etmelerini ya da uyarlanabilir olarak organize etmelerini zorlaştırır.”
Dokunsal savunmanın arkasındaki teori, çocuğunuzun cildi üzerindeki hafif dokunuşları algılayan reseptörlerinin aşırı duyarlı olmasıdır. Reseptörleri aktive edildiğinde "kaçınma ya da sevme" yanıtı tetiklenir. Bu duygusal, fizyolojik tepki, çocuğunuzun belli dokunuş türlerini tehdit olarak görmesini sağlar. Sonuç olarak bu durum çocuğunuzu kaçınma tepkisi vermesine neden olur.
Bazen, kıyafetlerindeki küçük bir dantel, gömleklerindeki bir etiket veya kazaklarındaki uzun kollar, çocuğunuz için düşünemeyecek veya başka herhangi bir şeye konsantre olamayacak kadar rahatsız hale getiren sinir bozucu bir uyarıcıdır.
Dokunsal savunmaya sahip çocukların dokunulmak istenmediği yaygın inancının aksine, birçoğu derin baskı dokunuşu gibi dokunuşlardan hoşlanırlar. Bu tür çocuklar ağır kucak yastıkları veya ağırlaştırılmış battaniyeleri hissetmekten hoşlanırlar ve ayrıca rahatladıklarında veya uyumaya hazır olduklarında vücutlarının üst kısmına nesneler yerleştirmeyi severler.
Taktil Hiposensivite
Dokunsal savunmanın aksine dokunma duyularına duyarlı olan birçok çocuk vardır. Bu çocukların dokunsal duyu girdilerine karşı bir hipo-duyarlılığı vardır.
Duyusal reseptörler bazen tepki vermez ve daha düşük oranlarda ateşlenir. Bu gibi çocuklar temelde iki kategoriye ayrılır ancak konu aynı sorundan kaynaklanmaktadır.
İki kategori aşağıdaki gibidir:
"Duyusal arayış" davranışı: Çocuğunuzun her şeye ve herkese vurduğunu fark edebilirsiniz. Bu gibi duyusal arayışı olan çocuklar her yerde dokunma duyusunu aramakta ve istemektedir.
“Kendi dünyasında yaşama” davranışı : Çocuğunuz genellikle kendi çevresinde ve hayal gücünde absorbe olabilir. Başkaları için alarm niteliğinde olan uyarıları fark edemeyebilirler (örneğin, soba çok sıcak, banyo suyu çok sıcak, mum cildini yakabilir gibi uyarılar)
Taktil İşlev Bozukluğu
Çocuğunuz dokunsal konularda sıkıntı yaşıyorsa taktil işlev bozukluğu olabilir. Bunu fark edebilmeniz için çocuğunuzun bu alanlarda sıkıntı yaşayıp yaşamadığını değerlendirebilirsiniz.
Dokunsal uyaranlara aşırı duyarlı bir çocuk aşağıdakileri yaşayabilir: (Taktil Savunuculuk)
Kaşıntılı veya sert kumaştan yapılmış kıyafetleri giymekte zorluk çeker
Kıyafetlerindeki etiketlerden hoşlanmaz
Tehlike oluşturmayan dokunsal uyaranlarda bile anında kaçınma tepkisi verir
Karışık, dağınık aktivitelere katılmaktan hoşlanmaz resim, yemek yapma, bahçe ile uğraşma gibi
Kalabalıktan uzak durur
Beklenmedik sarılmaları, öpücükleri veya dokunmaları genellikle istemez
Dil ve dudakta hissettiği dokular nedeniyle yemek seçebilir
Gıda sıcaklığında sorun yaşar (çok sıcak veya çok soğuk)
Güçlü sarılmaları veya kucaklamaları tercih eder
Aşırı hassastır
Rüzgarlı günlerde kaygılı ve huzursuz olur
Dokunsal uyaranlara az tepki gösteren bir çocuk aşağıdakileri yaşayabilir: (Taktil Az Duyarlılık)
Bazı dokunsal hislerin farkına varmakta güçlük çekebilir
Elleri, yüzü veya ayakları ıslandığında veya kirlendiğinde fark etmez
Sıcaklıktaki aşırılıkları fark etmeyebilir, bu da hava şartlarına uygun şekilde giyinmemesine neden olur.
İnsanlara ve nesnelere sürekli dokunmak ister.
Başkalarının alanına zorla girme eğilimi gösterir
Yemek yerken özensizdir
Bir şey düşürdüğünü fark etmez
Vücut farkındalığı zayıftır
Farklı lezzet ve doku özelliklerini fark etmekte güçlük çeker.
