0-12 Ay Normal Motor Gelişim Eğrisi

0-12 AY NORMAL GELİŞİM EĞRİSİ

Ebeveyn olma yolculuğu, bebek daha anne karnındayken başlar. Endişeler de beraberinde gelir. Ailelerin en büyük sorunu, bebekleri için normal gelişimi tam olarak bilmemelerinden dolayı kendi çocuklarındaki farklılıkları göremeyerek, olası durumda erken teşhisi geciktirmeleri ihtimalidir.
Rutin olarak doktor kontrollerine giden bebeklerde bile ya doktorun dikkatsizliği ya da gecikmenin etraftaki insanlar tarafından normal olduğunun söylenmesi ile farklılıklar göz ardı edilmektedir.

İlk çocuksa, etrafında eşlenik bebek yoksa ya da ebeveynler ilgisizse erken tanı ile tedavi edilebilecek olan vakalar, maalesef kısır döngüye girebilmektedir.

Ailenin çocuğundaki geriliğin farkına varması ve kabullenmesi zordur. Yürüyememe ilk fark edilen gelişim geriliği iken az kelime kullanımı, anlamsız dil yaratımı ile konuşmanın gecikmesi pek önemsenmez. Fiziksel gelişme geriliği ise güvensiz yürüme, legolarla oynayamama, boya yapamama vb sonuçlara neden olur. En çok ihmal edilen ise sosyal ve duygusal gelişim geriliğidir. Çekingen, sessiz, uslu gibi yakıştırmalar ile durum geçiştirilir. Zihinsel gerilik ise, çoğu zaman okula başlama döneminde tespit edilen önemli bir problemdir.

Ebeveynler, çocuklarının etiketlenmesinden çekindiği için genelde düzenli doktora, psikologa, pedagoga götürmezler. Ancak 0-3 yaş arası altı ayda bir, 3-6 yaş arası yılda bir kez alanında uzman kişiler tarafından yapılan gelişim değerlendirmesi erken tanı için gereklidir. Yapılan birçok araştırmada göstermiştir ki, annenin çocuğuyla ilgili olumsuz bir şey hissetmesi %80 doğru çıkmaktadır.

Doğumdan beş yaşına kadar süren normal fiziksel (kaba ve ince motor), duygusal, sosyal, dil, zihinsel ve kişilik gelişimi ile ilgili derlediğim notları sizlere aktaracağım.

1. AY NORMAL GELİŞİM

  • Yenidoğanın hareketleri azdır
  • Zamanının büyük bir bölümünü uyuyarak geçirir ve uyurken ellerini sıkı yumruk yapar
  • Ay sonuna doğru çenesini kaldırabilir
  • Beslenirken ve onunla konuşurken dikkatle izle
  • İşitme duyusu gelişmiştir. Anne sesini ayırt eder
  • Ay sonuna doğru yetişkin sesine gülebilir ve agu vb sesler çıkarabilir
  • Boğazdan anlamsız inilti sesi çıkarır
  • Sesten irkilebilir
  • Stres dışı ağlayabilir
  • Dudak ve çevresine dokununca emme refleksi vardır
  • Oyuncak yerine yüzlere odaklanır
  • Güvenli bağlanmanın temellerini oluşturan göz teması bu dönemde başlar
  • 15-20 cm uzaklıktaki cisimleri, yüzü takip eder. Siyah-beyaz cisimlere göz diker
  • Doyurma, korunma, sevgi ve duygusal korunmaya ihtiyaç duyar

2. AY NORMAL GELİŞİM

  • Refleksleri belirginleşir. Avuç içi, ayakaltına dokununca parmaklarını kapatır
  • Emmesi artar. Parmağını emmeye başlayabilir
  • Sırtüstü/yüzüstü göğsünü hafifçe yerden kaldırabilir
  • Oturma pozisyonuna getirildiğinde başını öne doğru eğer  
  • Kendi ayağına uzanabilir
  • Büyük eşyaları takip başlamıştır ve gözünü bir noktaya sabitler
  • Görsel korkma gelişir
  • Anne/babayı tanır ve bilinçli gülümser
  • Bebeğe gösterilen oyuncak saklanınca şaşırır
  • Seslere tepki oluşur ve konuşmalara odaklanır
  • Harf benzeri ses çıkarır

3. AY NORMAL GELİŞİM

  • Yüzüstü ön kolları üzerinde kalkmaya çalışır
  • Kendi kendine sallanır
  • Ellerini birleştirir, kavrar, iter, vurur
  • Ellerini ağzına rahatlıkla götürür
  • Bu aydan itibaren kişileri ayırt etmeye başlar
  • Cisim ve kişileri takip eder
  • Mimik hareketleri başlar
  • Sesin kaynağına bakar
  • Konuşanları ayırt eder ve ses çıkararak cevap vermeye çalışır
  • Kıkırdamalar başlar

4. AY NORMAL GELİŞİM

  • Dönme denemelerine başlar
  • Destekli otururken başını dik tutar.Dirseklerinden destek alarak öne arkaya sallanır
  • Cisimlere uzanır, tutar, kavrar. Cisimleri elden ele geçirir, ağzına sokar (Dokunma Duyusu temelleri atılır )
  • Ses çıkaran oyuncakları sallar
  • Yabancıları tanır. Dikkatli bakar hatta korkmaya başlar
  • Seslere gülerek yanıt verir
  • Ağlarken tanıdık bir ses duyunca ağlamayı bırakır ve dikkatle dinler
  • Yüksek sesle güler
  • Anlamsız sesler çıkarmaya çalışır

5. AY NORMAL GELİŞİM

  • Kalçaları üzerinde desteksiz oturmaya başlar ve kafasını dik tutabilir
  • Yüzüstünden sırtüstüne dönmeye başlar
  • Objeleri, ayaklarını ağzına götürür
  • Eşyalara uzanır, tutmaya çalışır Püre halindeki gıdaları çiğnemeye başlar
  • Eşyalara yönelir, incelemeye başlar
  • Sosyal ve duygusal gelişim ile bakımını üstlenen kişiyi tanır, bağlanır
  • İsmini duyduğunda ilişki kurar, yanıt vermeye çalışır
  • Agulama başlar. İki heceli ve sinirlendiğini gösteren sesler çıkarır

6. AY NORMAL GELİŞİM

  • El desteği ile kısa süreli oturmalar başlar
  • Yüz üstünden sırt üstüne dönmeye başlar
  • Yüzüstü elleri üzerinde gövdesini kaldırır ve tek eli ile uzanırken diğer elinin destek olarak kullanır
  • Ayakta durma pozisyonunda her iki ayağına yük alarak hafif zıplama hareketi yapabilir  
  • Elindeki yiyecekleri ağzına götürüp yemeye başlar
  • Neden-sonuç ilişkisi kurmaya başlar  
  • Birden çok hareketi planlayarak kendi başına eğlenir. Böylece oyun davranışları göstermeye başlar
  • Yetişkin hareketlerini izleyerek taklit etmeye çalışır
  • Söylenen sözün tonlamasına dikkat eder. Sert “hayır” sözcüğü duraksa/ağlama ile sonuçlanır
  • Kucağa alınmak istediğini vücut hareketleri ile anlatabilir
  • Konuşulanları dinleyip ses kesilince kendi jargonu ile konuşmaya başlar
  • Ayna karşısında gülümseme ve ses çıkarmada bu ayda başlar

7. AY NORMAL GELİŞİM

  • Desteksiz rahatlıkla oturur ( Vestibüler Sistem )
  • Genelde en rahat olduğu yüzüstü pozisyonu tercih eder                                               �
  • Emeklemeye hazırlık olarak yüzüstü el ve ayakları üstünde hafif kalkarak öne-arkaya ve yanlara sallanmaya başlar    �
  • Sürünme başlar
  • Otururken düşeceği tarafa elini koyarak vücudunu destekler
  • Havada ya da yere hafif bastırıldığında adımlamaya başlar
  • Yiyecekleri seçerek kendi isteği ile rahat kavrar ve doyduğunu belli eder ( Tat Alma Duyusu)
  • İstemediği gıdaları reddeder
  • Eline aldığı cisimleri keşfetmeye çalışır
  • Cisimlerin saklandığı yeri bulmaya çalışır
  • Yakın kişiler ile yabancıları rahatlıkla ayırt eder
  • Müzik ile birlikte ritm tutar
  • Kendi çıkardığı sesleri ve etrafını dinleyerek keşfetmeye çalışır
  • Cisimlerin isimlerini öğrenir ve ismi söylenen cisme bakar
  • Heceleme artar

8. AY NORMAL GELİŞİM

  • Kendi kendine oturma pozisyonuna geçebilir
  • Emekleme başlayabilir. Sürünme hızlanır ve diz üstünde durmaya başlar
  • İnce el becerileri gelişmeye başlar. Biberon şişesini, ufak bardakları kavrar, kaldırır. Kaşık kullanmaya başlar
  • Düşürdüğü eşyaları arar ve düşürdüğü yerden almaya çalışır
  • İşaret parmağı ile istediği nesneyi gösterir
  • Sevinç, üzüntü, şaşırma vb duygusal tepkiler belirginleşir
  • Kelimeleri anlar, okunulan kitabı dinler
  • Al, gel, tut gibi emirleri yerine getirir
  • İkileme (baba, dede, mama) yapar
  • Bazı kelimeleri bilinçli bir şekilde söylemeye çalışır ve ilgi çekince gülümser
  • Bağırarak, ses çıkartarak ilgi odağı olmaya çalışır
  • Baş hareketi ile istediğini anlatır
  • 10- 20 arası kelimeyi tekrar edebilir

9. AY NORMAL GELİŞİM

  • Bağımsız olarak yerden kalkabilir ve destekli yürür
  • Birden fazla cismi kavramaya başlar ve dominant eli belirginleşmeye başlar
  • Başparmak ve işaret parmağı arasında tutma başlar
  • Top oynar. Atılan topu geri atar
  • Dişleriyle artık rahatlıkla yiyecekleri ısırır
  • Problem çözme becerisini geliştirdiği için istediğini nasıl yaptırabileceğini öğrenir
  • Duyduğu çoğu sesi taklit etmeye çalışır. Mırıldanır. Tanıdık kişilerin seslerinin tanır
  • Gösterilen cismi takip eder

10. AY NORMAL GELİŞİM

  • Eşyaları rahatlıkla kavrar
  • Elinden tutularak ayakta durur ve destekli yürüme başlar
  • Eline uygun bir bardaktan kendi suyunu içebilir yani kavraması gelişmiştir
  • Küpleri üst üste dizer. Düşmesini engellemek için destekler
  • Alıcı ve ifade edici dili gelişmiştir. “Baba” der ve el sallar
  • El sallama hareketini uygun sesle birlikte yapmaya başlar
  • Kelimeleri anladığını belirten hareketler yapar  

11. AY NORMAL GELİŞİM

  • Artık oturduğu yerden ayağa kalkana kadar bağımsız hareket eder
  • Tek elinden kendini destekleyerek yürümeye başlar
  • Nedensiz cisimleri fırlatmaya başlar
  • Karıştırma hareketini yapar
  • Giyinip soyunmaya aktif olarak yardım eder
  • Fotoğraf, resim, kitap… incelemeleri başlar
  • Sözlü müziklere vücuduyla eşlik eder, zıplar
  • Saklama/saklanma oyunları oynar
  • Artık anlamlı kelimeler kullanmaya başlamıştır. Yardım isteğini ifade edecek hareketlerde yapar

12. AY NORMAL GELİŞİM

  • Desteksiz ayakta durmaya başlar
  • Bağımsız adımlama/paytak yürüme başlar. Ortalama olarak 12-14 ayları arasında yürüme gerçekleşse de 9-18 ay arası yürüme periyodu genişletilebilir
  • Çok fazla düşebilir. Etrafı düşünce zarar gelmemesi için düzenlenmeli ve müdahale etmeden panik yapılmamalıdır
  • Elleri doluyken yürüyebilir
  • Karalama yapar
  • Küçük topu tutar. Sallayınca ses çıkaracak eşyaları sallamayı bilir
  • Çoraplarını, ayakkabılarını, şapkasını çıkarmada aktif rol alır
  • Problem çözme becerisi iyice gelişmiştir. Oyuncaklarını daha dikkatli arar
  • Paylaşmayı sevmez. Yaşıtlarıyla oynamak istemez
  • 2-3 kelimeyi bilinçli söyler. Söylenen eşyaya bakar
  • Jest ve mimikleri takip eder ve kendi de kullanır
  • Bu dönemde tüm ilginin onda olmasını ister. Bu ilginin oluşması için dokunma, ağlama, çekiştirme… vb tüm iletişim yöntemlerini kullanır. Ailenin, yakınlarının bu duruma yaklaşımı güven duygusunun gelişiminde çok önemlidir